می‌دمد صبح و کلّه بَست سحاب
الصبوح الصبوح یا اصحاب

می‌چکد ژاله بر رخ ِ لاله
المُدام المُدام یا احباب

می‌وزد از چمن نسیم ِ بهشت
هان بنوشید دم به دم می ِ ناب

تخت ِ زُمْرُد زده‌ست گُل به چمن
راح ِ چون لعل ِ آتشین دریاب

در می‌خانه بسته‌اند دگر
اِفتَتِح یا مُفَتِّح الاَبواب

لب و دندانْ‌ت را حقوق ِ نَمَک
هست بر جان و سینه‌هایِ کَباب

این چنین موسمی عجب باشد
که ببندند می‌کده به‌شتاب

بر رخ ِ ساقی ِ پری‌پیکر
همچو حافظ بنوش باده‌یِ ناب

فریدون فرح اندوز

شرح سطر به سطر
توضیح در باره شرح سطر به سطر

ستیغ، هیچ ادعایی در کامل و جامع بودن شرح‌ها ندارد.

می‌دمد صبح و کلّه بَست سحاب الصبوح الصبوح یا اصحاب

سحاب: ابر
اصحاب: یاران
صبوح: شراب صبحگاهی

صبح آغاز می‌شود و ابر (بر بالای زمین) گسترده شده‌است، ای یاران! شراب صبحگاهی (بنوشید و اینگونه روز را آغاز کنید)

می‌چکد ژاله بر رخ ِ لاله المُدام المُدام یا احباب

ژاله: شبنم، قطره‌ی باران

مدام:

  1. پیوسته
  2. شراب

احباب: جمع حبیب؛ محبوب

(در هوای صبحگاهی) قطره‌های باران بر گلبرگ‌های گل لاله می‌چکد، ای یاران! (باده‌نوشی‌تان) پیوسته باد!

می‌وزد از چمن نسیم ِ بهشت هان بنوشید دم به دم می ِ ناب

چمن: باغ، گلستان
دم به دم: لحظه به لحظه

از سمت گلستان نسیم بهشتی می‌وزد، بی‌وقفه شراب ناب بنوشید!

تخت ِ زُمْرُد زده‌ست گُل به چمن راح ِ چون لعل ِ آتشین دریاب

زمرد: سنگ قیمتی سبز رنگ
لعل: سنگ قیمتی سرخ رنگ
راح: شراب
چمن: گلستان

آتشین:

  1. سوزان
  2. به رنگ آتش، سرخ تیرهپچ

 

زمرد ، لعل تناسب
گل ، چمن تناسب

بوته‌ی گل سرخ در باغ، رشد کرده و گویی این بوته تختی زمردین است برای گل سرخ.

گل بر تخت زمردین خود (بوته‌ی گل سرخ) نشسته است و در باغ پادشاهی می‌کند، (در چنین بزم شاهانه‌ای) شرابی که چون لعل سرخ رنگ و سوزان است را دریاب!

در می‌خانه بسته‌اند دگر اِفتَتِح یا مُفَتِّح الاَبواب

افتتح: فعل امر، بگشا
مفتح الابواب: گشاینده‌ی درها

در میخانه را دگربار بسته‌اند، ای گشاینده‌ی درها، در میخانه را بگشای!

خدایا تو که باز کننده‌ی درهای بسته‌ای
در میخانه را هم بگشا!

لب و دندانْ‌ت را حقوق ِ نَمَک هست بر جان و سینه‌هایِ کَباب

لب، دندان، جان، سینه تناسب

لف و نشر دارد:
لب، جان/دندان، سینه

  • دندان در سفیدی مانند نمک است.
  • لب و دندان معشوق نمکین است.

ترتیب اجزاء جمله:

برای لب و دندان تو بر جان و سینه‌های کباب حق نمک هست.

لب و دندان نمکین تو بر جان و سینه‌های کباب حق نمک دارند و بر جان آنها اختیار دارند.
جان و سینه‌های کباب نمک پرورده‌ی تو هستند.

این چنین موسمی عجب باشد که ببندند می‌کده به‌شتاب

موسم: وقت و زمان چیزی

به شتاب:

  1. قید حالت، با عجله
  2. بشتاب، فعل امر

در چنین زمانی (فصل بهار) عجیب است که در بستن میکده تعجیل کرده‌اند.

بر رخ ِ ساقی ِ پری‌پیکر همچو حافظ بنوش باده‌یِ ناب

پیکر:

  1. کالبد، تن
  2. تصویری که نقاش بکشد

تو هم مانند حافظ، بر رخ ساقی زیبارو و خوش‌اندام شراب ناب بنوش!

وزن عروضی و تقطیع

مِیـ دَ مَد صُبـ حـُ کُلـ لـِ بـَسـ تِ سـَحا ب

فاعلاتن / مفاعلن / فعلن

یا:

تن ت تن تن ت تن ت تن ت ت تن

نام ِ قدیمی بحر: خفیف مسدس مخبون

mii da mad sob ho kel le bas t(e) sa haa b

eas sa boo has sa boo h(e) yaa ?ah baa b

اختلاف نسخه‌ها

چند نسخه متفاوت با نسخه مرجع

اساس کار ستیغ، نسخه چاپ قزوینی و غنی است. و تصحیح‌های دیگر اینجا در دسترس است

خانلری

می‌دمد صبح و کلّه بَست سحاب
الصبوح الصبوح یا اصحاب

می‌چکد ژاله بر رخ ِ لاله
المُدام المُدام یا احباب

می‌وزد از چمن نسیم ِ بهشت
بس بنوشید دایما می ِ ناب

تخت ِ زُمْرُد زده‌ست گُل به چمن
راح ِ چون لعل ِ آتشین دریاب

در می‌خانه بسته‌اند دگر
اِفتَتِح یا مُفَتِّح الاَبواب

در چنین موسمی عجب باشد
که ببستند می‌کده به‌شتاب

اختلاف نسخه ها بر اساس تصحیح خانلری

بیت یکم:
گل بشست سحاب

بیت سوم:
میدمد از چمن
هان بنوشید دم بدم می ناب

بیت چهارم:
تخت عشرت | تخت زهره

بیت پنجم:
بسته اند مگر

بیت ششم:
این چنین
که ببندند

حافظ شیراز

حافظ شیراز به روایت احمد شاملو این غزل را ندارد

حافظ به سعی سایه

می‌دمد صبح و کِلّه بست سحاب
الصَّبوح الصَّبوح یا اصحاب

می‌چکد ژاله بر رخ ِ لاله
المُدام المُدام یا احباب

می‌وزد از چمن نسیم ِ بهشت
هان بنوشید دمبدم می ِ ناب

تخت ِ زُمْرد زده‌ست گل به چمن
راح ِ چون لعل ِ آتشین دریاب

در ِ میخانه بسته‌اند دگر
اِفتَتِح یا مُفَتِّح الاَبواب

در چنین موسمی عجب باشد
که ببندند میکده به‌شتاب

بر رخ ِ ساقی ِ پری‌پیکر
همچو حافظ بنوش باده‌ی ناب

ترجمه فارسی منثور و منظوم بیت های عربی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی

الصَّبوح الصَّبوح یا اصحاب

شراب صبحگاهی شراب صبحگاهی ای یاران!

یاران! شراب ِ صبحگاهی، صبحگاهی

 

المُدام المُدام یا احباب

ای دوستان شراب بیاورید، شراب!

هان شراب و هان شراب ای دوستان!

 

اِفتَتِح یا مُفَتِّح الاَبواب

بگشای ای گشاینده ی در ها

ای گشاینده ی در ها، بگشای!

اختلاف نسخه ها

شاملو این غزل را ندارد.

حافظ به سعی سایه:

بیت ۶ را ندارد.

بیت ۷: در چنین موسمی

 

نسخه‌ی انجوی:

بیت ۷:

در چنین موسمی عجب باشد

که ببندند میکده بشتاب

بیت ۸:

حافظا غم مخور که شاهد بخت

عاقبت برکشد ز چهره نقاب

 

نسخه‌ی مهدی پرهام با نسخه‌ی مرحوم انجوی مطابقت دارد.

 

نسخه‌ی خانلری:

بیت ۶ و ۸ را ندارد.

بیت ۳: بس بنوشید دائما می ناب

بیت ۷: در چنین موسمی

خرید آثار مرتبط

خرید آنلاین آثار دانلودی، خرید کالا، دانلود محصولات رایگان

دیوان حافظ

قزوینی و قاسم غنی

نسخه PDF تصویربرداری شده از چاپ هندوستان

دیوان غزلیات حافظ

پرویز ناتل خانلری

نسخه PDF تصویربرداری شده از کتاب قدیمی

دیوان خواجه حافظ

سید عبدالرحیم خلخالی

تصویربرداری شده از کتاب چاپ سال ۱۳۰۶

طریق عشق

بدیع الزمان فروزان فر

شرح غزلیاتی چند از حافظ

شنیدن غزل‌های حافظ با صدای جاودانه‌ی فریدون فرح اندوز، لذتی دوچندان به شعر می‌بخشد. خاصه آن‌که هم صدا را بشنوی و هم تصویر ببینی. مجموعه‌ی غزل‌های حافظ، در دو شکل صوتی و تصویری با اجرای فریدون فرح‌اندوز را اینجا تهیه کنید و لذتش را ببرید.

حافظ – فریدون فرح اندوز

سهیل قاسمی، مجموعه‌ئی از اجرای تمام غزل‌های حافظ بر اساس نسخه‌ی قزوینی و غنی ارائه کرده است. روی‌کرد سهیل قاسمی، ارائه‌ی نسخه‌ی صوتی با اولویت نهادن بر اصل درست‌خوانی اشعار، رعایت صحیح لحن و ادای صحیح واژگان با پای‌بندی به وزن شعر است. اینجا مجموعه‌ی «حافظ شاعر» سهیل قاسمی را تهیه کنید.

حافظ – سهیل قاسمی

نرم افزار حافظ شاعر، تلاشی است برای در دسترس نهادن نسخه درست دیوان حافظ. آنچه که ما را در مجموعه ستیغ بر آن داشت که در کنار اپ های فراوان حافظ موجود در مارکت های موبایلی، کار دیگری ارائه دهیم، جدا از علاقه شخصی، تلاش در ارائه مرجع قابل اعتمادی از متن دیوان، با لحاظ رویکرد علمی معرفی نسخه ها و تصحیح های مختلف، نسخه بدل ها، و شرح های بدیع و کاملی برای علاقه‌مندان به فال حافظ بود.

حافظ شاعر

شرح فال

بکوش تا از فرصت های پیش آمده نهایت استفاده را ببری. از زیبایی ها و خوبی های طبیعت لذت ببر.

خوشبختی در انتظار تو است به شرطی که آن را ببینی و در زندگی ات کشف کنی. همه چیز مهیا و آماده است. بکوش تا فرصت را از دست ندهی. اگر موقت وقفه ای در کار پیش آمده است امیدوار باش تا در ها باز شوند. لایق موفقیت هستی و کامیابی حق تو است. اگر به در بسته خورده ای دوباره تلاش کن. شاید اشتباهی پیش آمده!

نشست های مرتبط

می دمد صبح و …

نشستی در این باره منتشر نشده

۰ Comments

Trackbacks/Pingbacks

  1. حافظ - ستیغ - […] ۱۳: می‌دمد صبح و کله بست سحاب […]

Submit a Comment

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *