بزم: مجلس

عارف: دانا، خداشناس

شاهد: زیبارویان اعم از مرد یا زن

شاهدباز: آنکه با شاهدان زیبارو آمیزش کند.

چهره‌ی زیبای معشوق به شمعی افروخته تشبیه شده، وجه شبه: روشنی و برافروختگی چهره‌ی معشوق

عارفان ، رندان شاهدباز تضاد

امشب که وجود/چهره‌ی چون شمع تو روشنی بخش مجلس عارفان شده‌است، آهسته و آرام باش تا (سر و صدایی به بیرون از مجلس نرود و) رندان معشوقه‌پرست (و هوس‌باز) از وجود تو باخبر نشوند.

دوش: دیشب

مستور: پنهان

حریف: هم‌پیاله

ای پسر! شب گذشت شراب نوشیده‌ای، چشمان (سرخ و مست تو) گواهی مستی‌ات را می‌دهد.

به هر روی (حالا که شراب می‌نوشی) هم‌پیاله‌ای برای خودت پیدا کن که راز باده‌نوشی‌ تو را بتواند پنهان کند.

(چشمت حریف رازداری نیست!)

(من حریف رازداری هستم.)

روی: چهره

صورت زیبا و صدای خوب هر کدام لذتی دارند، حالا ببین که اگر محبوب زیباروی خوش‌آوازی داشته باشی، چه لذتی دارد!

ناوک: تیر کوچک

ترک: زیبارویی از تبار ترک

چشم ، ابرو ، جان تناسب

ابروی کمانی معشوق به کمان تشبیه شده و نگاه او به تیر

چشم و ابروی معشوق ترک‌تبار با اشارات دلربایشان که چون ناوک است، جان را نشانه می‌گیرند و تیر می‌زنند.

ای خدا! چه کسی به آن ترک تیرانداز کمان داده‌است؟

شور:

۱- شور و غوغا

۲- دستگاهی در موسیقی

شور ، نی ، آواز تناسب

چنین هیاهو و غوغای عشق محبوب را حیف است که پنهان شود، اگر به آرامی در نی بدمی صدای بلندی تولید می‌شود اگر در گوش عاشق هم رازی از عشق بگویی این راز را نمی‌تواند پنهان کند.

فتنه: آشوب

خوش در مصرع اول: زیبا

خوش در مصرع دوم: استعاره از چشم‌ معشوق

شیراز از آشوب چشمان زیبای تو پر از غوغا شده‌است، می‌ترسم که آشوب چشمان زیبای تو آرامش شیراز را بر هم زند.

مرغ: پرنده

مرغ ، قفس ، پرواز تناسب

من پرنده‌ی کوچک پربسته‌ای هستم از آن رو در کنج قفس نشسته‌ام اگر (قفل) قفس را بشکنی (در آسمان عشق تو) پرواز می‌کنم و پروازم را به تو نشان می‌دهم.

شهباز: شاهباز، باز بزرگ

مرغ ، دام‌ ، شهباز تناسب

ای سعدی! تو مانند مرغ دانایی هستی که به خوبی (و فراست) تو را در دام اسیر کرده‌ام.

شاهبازی چون تو را به سختی می‌توان به دست آورد.