بنشینم و صبر پیش گیرم

ای سرو ِ بلند ِ قامت ِ دوست
وه! وه! که شمایل ات چه نیکو ست
در پا یِ لطافت ِ تو میراد
هر سرو ِ سهی که بر لب ِ جو ست
نازک بدنی که می‌نَگُنجد
در زیر ِ قبا چو غنچه در پوست
مه پاره به بام اگر برآید
که فرق کند که ماه یا اوست؟
آن خرمن ِگُل، نه گُل، که باغ است
نه باغ ِ ارم، که باغ ِ مینو ست
آن گو یِ مُعَنبَر است در جیب
یا بو یِ دهان ِ عنبرین بو ست؟
در حلقه یِ صولَجان ِ زلف اش
بیچاره دل، اوفتاده چون گو ست
می‌سوزد و همچنان هوادار
می‌میرد و همچنان دعاگو ست
خون ِ دل ِ عاشقان ِ مشتاق
در گردن ِ دیده یِ بلاجو ست
من بنده یِ لُعبتان ِ سیمین
ک آخر دل ِ آدمی نه از رو ست
بسیار ملامت ام بکردند
ک اندر پی ِ او مرو که بدخو ست
ای سخت دلان ِ سست پیمان
این شرط ِ وفا بُوَد؟ که بی‌دوست

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم؟

در عهد ِ تو ای نگار ِ دل بند
بس عهد که بشکنند و سوگند
دیگر نرود به هیچ مطلوب
خاطر که گرفت با تو پیوند
از پیش ِ تو راه ِ رفتن ام نیست
همچون مگس از برابر ِ قند
عشق آمد و رسم ِ عقل برداشت
شوق آمد و بیخ ِ صبر برکَند
در هیچ زمانه‌ای نزاده ست
مادر، به جمال، چون تو فرزند
باد است نصیحت ِ رفیقان
و اندوه ِ فراق، کوه ِ الوند
من نیستم ار کسی دگر هست
از دوست به یاد ِ دوست خرسند
این جُور که می‌بریم، تا کِی؟
وین صبر که می‌کنیم، تا چند؟
چون مرغ به طَمع ِ دانه در دام
چون گرگ به بوی دنبه در بَند
افتادم و مصلحت چنین بود
بی‌بند نگیرد آدمی پند
مستوجب ِ این و بیش ازین ام
باشد که چو مردم ِ خردمند

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

امروز جفا نمی‌کند کس
در شهر. مگر تو می‌کُنی بس؟
در دام ِ تو عاشقان گرفتار
در بند ِ تو دوستان مُحبّس
یا مُحرِقَتی بِنارِ خدًّ
مِن جَمرَتِها السِراج تَقبَس
صبحی که مشام ِ جان ِ عُشّاق
خوشبوی کند؛ اذا تَنَفَّس
استقبلهُ وَ اِن تولّی
استأنسهُ و اِن تعبّس
اندام ِ تو خود حریر ِ چین است
دیگر چه کنی قبا یِ اطلس؟
من در همه قول ها فصیح ام
در وصف ِ شمایل ِ تو اَخرَس
جان در قدم ات کنم ولیکن
ترسم ننهی تو پای بر خَس
ای صاحب ِ حُسن در وفا کوش
ک این حُسن، وفا نکرد با کَس
آخر به زکات ِ تندرستی
فریاد ِ دل ِ شکسته گان رَس
مِن بَعد مکُن چنان کزین پیش
ورنه به خدا که من ازین پس

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

گفتار ِ خوش و لبان ِ باریک
ما أطیَبَ فاک جلَ باریک
از رو یِ تو ماه ِ آسمان را
شرم آمد و شد هِلال ِ باریک
یا قاتلَتی بسیف لحظ
والله قتلتنی بهاتیک
از بهر ِ خدا، که مالکان، جور
چندین نکنند بر ممالیک
شاید که به پادشه بگویند
ترک ِ تو بریخت خون ِ تاجیک
دانی که چه شب گذشت بر من؟
لایأت بمثلها اعادیک
با این همه گر حیات باشد
هم روز شود شبان ِ تاریک
فی‌الجمله نماند صبر و آرام
کَم تَزجرنی و کم اداریک
دردا که به خیره عمر بگذشت
ای دل تو مرا نمی‌گذاری ک

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

چشمی که نظر نگه ندارد
بس فتنه که با سرّ ِ دل آرد
آهو یِ کمند ِ زلف ِ خوبان
خود را به هلاک می‌سپارد
فریاد زِ دست ِ نقش، فریاد
و آن دست که نقش می‌نگارد
هرجا که موَلّهی چو فرهاد
شیرین صفتی بر او گمارد
کَس بار ِ مشاهدت نچیند
تا تخم ِ مجاهدت نکارد
نالیدن ِ عاشقان ِ دلسوز
ناپخته مجاز می‌شمارد
عیب اش مکنید هوشمندان
گر سوخته خرمنی بِزارد
خاری چه بود به پای مشتاق؟
تیغی ش بِران که سر نخارد
حاجت به در ِ کسی ست ما را
ک او حاجت ِ کس نمی‌گزارد
گویند برو ز ِ پیش جور ش
من می‌روم او نمی‌گذارد
من خود نه به اختیار ِ خویش ام
گر دست ز دامن ام بدارد

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

بعد از طلب ِ تو در سر م نیست
غیر از تو به خاطر اندر م نیست
ره می‌ندهی که پیش ات آیم
وز پیش ِ تو، ره که بگذرم نیست
من مرغ ِ زبون ِ دام ِ انس ام
هرچند که می‌کُشی پَر م نیست
گر چون تو پَری در آدمیزاد
گویند که هست، باور م نیست
مهر از همه خلق برگرفتم
جز یاد ِ تو در تصورم نیست
گویند بکوش تا بیابی
می‌کوشم و بخت یاورم نیست
قسمی که مرا نیافریدند
گر جهد کنم میسرم نیست
ای کاش مرا نظر نبودی
چون حظّ ِ نظر برابر م نیست
فکرم به همه جهان بگردید
وز گوشه یِ صبر بهتر م نیست
با بخت جدل نمی‌توان کرد
اکنون که طریق ِ دیگر م نیست

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

ای دل! نه هزار عهد کردی
ک اندر طلب ِ هوا نگردی؟
کَس را چه گنه؟ تو خویشتن را
بر تیغ زدی و زخم خوردی
دیدی که چگونه حاصل آمد
از دعوی ِ عشق، روی زردی؟
یا دل بنهی به جور و بیداد
یا قصه ی عشق درنوردی
ای سیم تن ِ سیاه گیسو
ک از فکر سرم سپید کردی
بسیار سیه، سپید کرده ست
دوران ِ سپهر ِ لاجوردی
صلح است میان ِ کفر و اسلام
با ما تو هنوز در نبَردی
سر، بیش گران مکن، که کردیم
اقرار به بندگی و خردی
با درد ِ تو ام خوش است اَزیرا ک
هم دردی و هم دوای دردی
گفتی که صبور باش، هیهات
دل موضع ِ صبر بود و بُردی
هم چاره تحمل است و تسلیم
ورنه به کدام جهد و مَردی

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله ی کار خویش گیرم

بُگذشت و نگَه نکرد با من
در پای کشان، زِ کبر، دامن
دو نرگس ِ مست ِ نیم خواب اش
در پیش و، به حسرت، از قفا، من
ای قبله یِ دوستان ِ مشتاق
گر با همه آن کُنی که با من
بسیار کسان که جان ِ شیرین
در پا یِ تو ریزد، اوّلا من
گفتم که شکایتی بخوانم
از دست ِ تو پیش ِ پادشا من
ک این سخت دلی و سست مهری
جرم از طرف ِ تو بود یا من؟
دیدم که نه شرط ِ مهربانی ست
گر بانگ برآرم از جفا من
گر سر برود فدای پای ات
دست از تو نمی‌کُنم رها من
جز وصل ِ تو ام حرام بادا
حاجت که بخواهم از خدا من
گویند م از او نظر بپرهیز
پرهیز ندانم از قضا من
هرگز نشنیده‌ای که یاری
بی‌یار صبور بود تا من

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

ای رو یِ تو آفتاب ِ عالم
انگشت نما یِ آل ِ آدم
اِحیا یِ روان ِ مُردگان را
بوی ات نفس ِ مسیح ِ مریم
بر جان ِ عزیز ت آفرین باد
بر جسم ِ شریف ات اسم ِ اعظم
محبوب ِ منی چو دیده یِ راست
ای سرو ِ روان به اَبرو یِ خَم
دَستان که تو داری از پری روی
بس دل ببری به کفّ و معصم
تنها نه من ام اسیر ِ عشق ات
خَلقی مُتعشق اند و من هم
شیرین ِ جهان تویی به تحقیق
بُگذار حدیث ِ ما تَقَدَّم
خوبی ت مسلّم است و ما را
صبر از تو نمی‌شود مسلّم
تو عهد ِ وفای خود شکستی
وَز جانب ِ ما هنوز مُحکم
مگذار که خستگان بمیرند
دور از تو به انتظار ِ مَرهم
بی‌ما تو به سر بری همه عمر
من بی‌تو گمان مبر که یک دم

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

گل را مَبَرید پیش ِ من نام
با حُسن ِ وجود ِ آن گل اندام
انگشت‌نمای خلق بودیم
مانند ِ هِلال از آن مه ِ تام
بر ما همه عیب‌ها بگفتند
یا قوم الی مَتی و حتام؟
ما خود زده‌ایم جام بر سنگ
دیگر مزنید سنگ بر جام
آخر نگهی به سوی ما کن
ای دولت ِ خاص و حسرت ِ عام
بس در طلب ِ تو دیگ ِ سودا
پختیم و هنوز کار ِ ما خام
درمان ِ اسیر ِ عشق صبر است
تا خود به کجا رسد سرانجام
من در قدم ِ تو خاک بادم
باشد که تو بر سر م نهی گام
دور از تو شکیب چند باشد؟
ممکن نشود بر آتش آرام
در دام ِ غم ات چو مرغ ِ وحشی
می‌پیچم و سخت می‌شود دام
من بی تو نه راضی ام ولیکن
چون کام نمی‌دهی به ناکام

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

ای زلف ِ تو هر خَمی کمندی
چشم ات به کرشمه چشم‌بندی
مَخرام بدین صفت مبادا
ک از چشم ِ بد ت رسد گزندی
ای آینه، ایمنی که ناگاه
در تو رسَد آه ِ دردمندی؟
یا چهره بپوش یا بسوزان
بر رویِ چو آتش ات سپندی
دیوانه یِ عشق ات ای پری روی
عاقل نشود به هیچ پندی
تلخ است دهان ِ عیش ام از صبر
ای تُنگ ِ شکر بیار قندی
ای سرو! به قامت اش چه مانی؟
زیبا ست ولی نه هر بُلندی!
گریم به امید و دشمنانم
بر گریه زنند ریشخندی
کاجی زِ در م درآمدی دوست
تا دیده ی دشمنان بکندی
یارب چه شدی اگر به رحمت
باری سو یِ ما نظر فکندی؟
یک چند به خیره عمر بگذشت
مِن بعد بر آن سرم که چندی

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

آیا! که به لب رسید جانم
آوخ که ز دست شد عنانم
کس دید چو من ضعیف هرگز
کز هستی ِ خویش درگمانم؟
پروانه‌ام اوفتان و خیزان
یکباره بسوز و وارهانم
گر لطف کنی بجای اینم
ور جور کنی سزای آنم
جز نقش تو نیست در ضمیرم
جز نام تو نیست بر زبانم
گر تلخ کنی به دوری ام عیش
یادت چو شکر کند دهانم
اسرار ِ تو پیش ِ کس نگویم
اوصاف ِ تو پیش ِ کس نخوانم
با درد ِ تو یاوری ندارم
وز دست ِ تو مَخلصی ندانم
عاقل بجهد زِ پیش ِ شمشیر
من، کشته یِ سر بر آستان ام
چون در تو نمی‌توان رسیدن
به زان نبود که تا توانم

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

آن برگ ِ گل است یا بناگوش؟
یا سبزه به گِرد ِ چشمه یِ نوش؟
دست ِ چو منی قیامه باشد
با قامت ِ چون تویی در آغوش
من ماه ندیده‌ام کُلَه‌دار
من سرو ندیده‌ام قباپوش
وَز رفتن و آمدن چه گویم؟
می‌آرد وَجد و می‌بَرَد هوش
روزی دَهَنی به خنده بُگشاد
پسته، دهن ِ تو گفت: خاموش!
خاطر پی ِ زُهد و توبه می‌رفت
عشق آمد و گفت: زرق مفروش
مستغرق ِ یاد ت آنچنان ام
که م هستی ِ خویش، شد فراموش
یاران به نصیحت ام چه گویند
بنشین و صبور باش و مخروش
ای خام! من اینچنین بر آتش
عیب ام مکن ار برآورم جوش
تا جهد بود به جان بکوشم
وانگه به ضرورت از بن ِ گوش

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

طاقت برسید و هم بگفتم
عشقت که زِ خلق می‌نهفتم
طاقم ز ِ فراق و صبر و آرام
زآن روز که با غم ِ تو جفتم
آهنگ ِ دراز ِ شب زِ من پُرس
کز فرقت ِ تو دمی نخفتم
بر هر مژه قطره‌ای چو الماس
دارم که به گریه سنگ سفتم
گر کُشته شوم عجب مدارید
من خود زِ حیات در شگفت ام
تقدیر در این میان ام انداخت
چندان که کناره می‌گرفتم
دی بر سر ِکو یِ دوست لَختی
خاک ِ قدم اش به دیده رُفتم
نه خوار تر ام زِ خاک، بُگذار
تا در قدم ِ عزیزش افتم
ز آنگه که بِرَفتی از کنارم
صبر، از دل ِ ریش، گفت: رفتم!
می‌رَفت و به کِبر و ناز می‌گفت:
بی‌ما چه کنی؟ به لابه گفتم:

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

بار ی بِگُذر! که در فراق ات
خون شد دل ِ ریش از اشتیاق ات
بگشای دَهَن که پاسخ ِ تلخ
گویی شِکَر است در مذاق ات
در کشته یِ خویشتن نِگَه کُن
روزی اگر افتد اتفاق ات
تو خنده زنان چو شمع و، خلقی
پروانه صفت در احتراق ات
ما خود زِ کدام خیل باشیم
تا خیمه زنیم در وثاق ات؟
مَا اختَرتُ صبابَتی ولکن
عینی نَظَرَت وَ ما اَطاقَت
بس دیده که شُد در انتظارت
دریا، و نمی‌رسد به ساق ات
تو مست ِ شراب و خواب و، ما را
بی خوابی کُشت در تیاقَت
نه قدرت ِ با تو بودن ام هست
نه طاقت آن که در فراق ات

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

آوَخ که چو روزگار برگشت
از من دل و صبر و یار برگشت
برگشتن ِ ما ضرورتی بود
وآن شوخ به اختیار برگشت
پرورده بُدم به روزگار اش
خو کرد و چو روزگار، برگشت
غم نیز چه بودی اَر بِرَفتی
آن روز که غمگُسار برگشت
رحمت کن اگر شکسته‌ای را
صبر از دل ِ بی قرار برگشت
عُذرش بِنِه اَر به زیر ِ سنگی
سر کوفته‌ای چو مار برگشت
زین بحر ِ عمیق جان به در بُرد
آن کَس که هم از کِنار برگشت
من ساکن ِ خاک ِ پاک ِ عشق ام
نَتوانم از این دیار برگشت
بی چاره گی است چاره یِ عشق
دانی چه کنم چو یار برگشت؟

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

هر دل که به عاشقی زبون نیست
دست خوش ِ روزگار ِ دون نیست
جُز دیده یِ شوخ ِ عاشقان را
بر چهره دوان سرشک ِ خون نیست
کوتَه نظری به خلوت ام گفت
سودا مکن! آخر ات جنون نیست
گفتم زِ تو کِی برآید این دود؟
ک ات آتش ِ غم در اندرون نیست!
عاقل داند که ناله یِ زار
از سوزش ِ سینه‌ای برون نیست
تسلیم ِ قضا شود ک از این قید
کَس را به خلاص، رهنمون، نیست
صبر ار نکنم چه چاره سازم؟
آرام ِ دل از یکی فزون نیست
گر بکشد و گر معاف دارد
در قبضه یِ او چو من زبون نیست
دانی به چه ماند آب ِ چشمم؟
سیماب. که یک دم اش سکون نیست
در دهر وفا نبود هرگز
یا بود و به بخت ِ ما، کنون نیست
جان، برخی ِ رو یِ یار کردم
گفتم مگر ش وفا ست. چون نیست

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

در پا یِ تو هرکه سر نیَنداخت
از رو یِ تو پرده بر نیَنداخت
در تو نرسید و پِی غلط کرد
آن مرغ که بال و پر نیَنداخت
کَس با رُخ ِ تو نباخت اسبی
تا جان چو پیاده در نیَنداخت
نفزود غم ِ تو روشنایی
آن را که چو شمع سر نیَنداخت
بار ت بکِشم که مَرد ِ معنی
در باخت سر و سِپَر نیَنداخت
جان داد و درون به خلق نَنمود
خون خورد و سخن به دَر نیَنداخت
روزی گفتم کسی چو من جان
از بهر ِ تو در خطر نیَنداخت
گفتا: نه! که تیر ِ چشم ِ مست ام
صید از تو ضعیف تر نیَنداخت!
با آن که همه نظر در اویَم
روزی سو یِ ما نظر نیَنداخت
نومید نیَم که چشم ِ لطفی
بر من فکَنَد. و گر نیَنداخت،

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

ای بر تو قبا یِ حُسن، چالاک
صد پیرهن از محبت ات چاک
پیش ات به تواضع است گویی
افتادن ِ آفتاب بر خاک
ما خاک شویم و هم؛ نگردد
خاک در ت از جبین ِ ما پاک
مهر از تو توان برید؟ هیهات!
کس بر تو توان گُزید؟ حاشاک!
اول دل ِ بُرده باز پس دِه
تا دست بدارم ات زِ فتراک
بعد از تو، به هیچ‌کس ندارم
امید و زِ کس نیاید م باک
درد از جهت ِ تو عین ِ دارو ست
زهر از قبل ِ تو محض تریاک
سودا یِ تو آتشی جهان سوز
هجران ِ تو ورطه‌ای خطرناک
روی تو؛ چه جایِ سِحر ِ بابِل؟
موی تو؛ چه جایِ مار ِ ضحاک؟
سعدی! بس از این سخن. که وصف اش
دامن ندهد به دست ِ اِدراک
گَرد ار چه بسی هوا بگیرد
هرگز نرسد به گرد ِ افلاک
پا یِ طلب از روِش فرو ماند
می‌بینم و حیله نیست الا ک

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

ای چون لب ِ لعل ِ تو شکر نی
بادام چو چشم ات -ای پسر- نی!
جز سو یِ تو میل ِ خاطر م نَه
جُز در رخ ِ تو مرا نظر نی
خوبان ِ جهان، همه بدیدم
مثل ِ تو، به چابکی، دِگَر نی
پیران ِ جهان نشان ندادند
چون تو دگری به هیچ قرنی
ای آن که به باغ ِ دلبری بر
چون قدّ ِ خوش ِ تو یک شَجَر نی
چندین شجر ِ وفا نشاندم
وز وصل ِ تو ذره‌ای ثمر نی
آوازه یِ من زِ عرش بگذشت
وز درد ِ دلم تو را خبر نی
از رفتن ِ من غم ات نباشد
از آمدن ِ تو خود اثر نی
باز آیم اگر دهی اجازت
ای راحت ِ جان ِ من، و گر نی

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

شد موسم ِ سبزه و تماشا
برخیز و بیا به سو یِ صحرا
کان فتنه که رو یِ خوب دارد
هرجا که نشست، خاست غوغا
صاحب نظری که دید روی اش
دیوانه یِ عشق گشت و شیدا
دانی، نکند قبول هرگز
دیوانه حدیث ِ مرد ِ دانا
چشم از پی ِ دیدن ِ تو دارم
من بی تو خس ام کنار ِ دریا
از جور ِ رقیب ِ تو ننالم
خار است نخست بار ِ خرما
سعدی غم ِ دل نهفته می‌دار
تا می‌نشوی زِ غیر رسوا
گفته ست مگر حسود با تو
زنهار مرو از این پس آنجا
من نیز اگرچه ناشکیب ام
روزی دو، برای مصلحت را

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم

بِربود جمال ات ای مه ِ نو
از ماه ِ شب ِ چهارده ضو
چون می‌گذری، بگو به طاوس
گر جلوه‌کنان رَوی، چنین رو!
گر لاف زنی که من صبور م
بعد از تو، حکایت است و مشنو
دستی زِ غم ات نهاده بر دل
چشمی زِ پی ات فتاده در گو
یا از در ِ عاشقان درون آی
یا از دل ِ طالبان برون شو
زین جور و تحکم ات غرض چیست؟
بنیاد ِ وجود ِ ما کَن و رو
یا مُتلف مهجتی و نفسی
الله یُقیکَ محضر السو
با من چو جُوی ندید معشوق
نگرفت حدیث ِ من به یک جو
گفتم کهن ام مبین که روزی
بینی که شود به خلعتی نو
در سایه یِ شاه ِ آسمان قدر
مه طلعت ِ آفتاب پرتو
وز لطف من این حدیث ِ شیرین
گر می‌نرسد به گوش ِ خسرو

بنشینم و صبر پیش گیرم
دنباله یِ کار ِ خویش گیرم