گر من ز ِ می ِ مُغانه مستم، هستم
گر کافِر و گَبْر و بت‌پرستم، هستم
هر طایفه‌ای به من گمانی دارد
من ز آن ِ خود ام؛ چُنان که هستم هستم
می خوردن و شاد بودن آیین ِ من است
فارغ بودن ز ِ کفر و دین؛ دین ِ من است
گفتم به عروسِ ِ دَهْر: کابین ِ تو چیست؟
گفتا دل ِ خرّم ِ تو کابین ِ من است.
من بی می ِ ناب زیستن نتوانم
بی باده کشید ِ بار ِ تن نتوانم
من بنده‌ی آن دَم‌ام که ساقی گوید:
«یک جام ِ دگر بگیر» و من نتوانم.
امشب می ِ جام ِ یک‌مَنی خواهم‌کرد
خود را به دو جام ِ می غنی خواهم‌کرد
اول سه طلاق ِ عقل و دین خواهم‌داد
پس دختر ِ رَز را به زنی خواهم‌کرد
چون مُرده شوم، خاک ِ مرا گُم سازید
احوال ِ مرا عبرت ِ مردم سازید
خاک ِ تن ِ من به باده آغشته کنید
وَ ز کالبدم خشت ِ سَر ِ خُم سازید
«منسوب به خیام»
چون درگذرم به باده شویید مرا
تلقین ز شراب ِ ناب گویید مرا
خواهید به روز ِ حَشْر یابید مرا
از خاک ِ در ِ می‌کده جویید مرا
«منسوب به خیام»
چندان بخورم شراب، ک‌این بو یِ شراب
آید ز ِ تُراب چون روم زیر ِ تُراب
گر بر سر ِ خاک ِ من رسد مَخموری
از بو یِ شراب ِ من شود مست و خراب
«منسوب به خیام»
روزی که نهال ِ عمر ِ من کنده شود
و اجزام ز ِ یک‌دِگر پراکنده شود
گر زان که صراحی‌ئی کُنند از گِل ِ من،
حالی که ز باده پُر کنی زنده شود
در پا یِ اجل چو من سرافکنده شوم،
وَ ز بیخ ِ امید ِ عمر، بر کنده شوم
زینهار گِل‌ام به‌جز صراحی نکنید
باشد که ز بو یِ می دمی زنده شوم
«منسوب به خیام»
یاران به موافقت چو دیدار کنید،
باید که ز ِ دوست یاد بسیار کنید
چون باده‌یِ خوش‌گوار نوشید به هم،
نوبت چو به ما رسد، نگون‌سار کنید.
«منسوب به خیام»
آنان‌که اسیر ِ عقل و تمییز شدند
در حسرت ِ هست‌ونیست ناچیز شدند
رو با خبرا تو آب ِ انگور گُزین
کان بی‌خبران به غوره مِیْویز شدند!
«منسوب به خیام»
ای صاحب ِ فتوی، ز ِ تو پُرکارتریم
با این‌همه مستی از تو هُش‌یارتریم
تو خون ِ کسان خوری و ما خون ِ رَزان
انصاف بده! کدام خون‌خوارتریم؟
«منسوب به خیام»
شیخی به زنی فاحشه گفتا: مستی.
هر لحظه به دام ِ دگری پابستی
گفتا: شیخا! هر آن‌چه گویی هستم.
آیا تو چنان که می‌نمایی هستی؟
گویند که دوزخی بُوَد عاشق و مست
قولی است خلاف دل در آن نتوان بست
گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود،
فردا باشد بهشت همچون کف ِ دست!
«منسوب به خیام»
گویند: بهشت و حورِعین خواهد‌بود
و آن‌جا می ِ ناب و اَنْگَبین خواهد‌بود؛
گر ما می و معشوقه گُزیدیم چه باک
آخِر نه به عاقبت همین خواهد‌بود؟
گویند: بهشت و حور و کوثر باشد
جو یِ می و شیر و شهد و شکّر باشد
پر کن قدح ِ باده و بر دست‌ام نِه
نقدی زِ هزار نسیه به‌تر باشد.
«منسوب به خیام»
گویند بهشت ِ عَدْن با حور خوش است
من می‌گویم که آب ِ انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار
ک‌آواز ِ دُهُل برادر از دور خوش است
«منسوب به خیام»
کَس خُلْد و جَحیم را ندیده‌ست ای دل!
گویی که از آن جهان رسیده‌ست ای دل؟
امّید و هراس ِ ما به چیزی‌ست ک‌از آن
جز نام نشانی نه پدید است ای دل!
من هیچ ندانم که مرا آن‌که سرشت،
از اهل ِ بهشت کرد یا دوزخ ِ زشت
جامی و بُتی و بَربَطی بر لب ِ کِشت
این هر سه مرا نقد و تو را نسیه بهشت
«منسوب به خیام»
چون نیست مقام ِ ما در این دهر مُقیم،
پس بی می و معشوق خطایی ست عظیم
تا کی ز ِ قدیم و مُحْدَث امّیدم و بیم؟
چون من رفتم، جهان چه مُحْدَث چه قدیم.
چون آمدن‌ام به من نَبُد روز ِ نخست
وین رفتن ِ بی‌مراد عَزمی است درست،
برخیز و میان ببند ای ساقی چُسْت
ک‌اندوه ِ جهان به می فروخواهم‌شست.
چون عمر به سر رسد چه بغداد چه بلخ
پیمانه چو پر شود چه شیرین و چه تلخ
خوش باش که بعد از من و تو ماه بسی،
از سَلْخ به غُرّه آید از غُرّه به سَلْخ
جُز راه ِ قَلَندران ِ میخانه مَپوی
جز باده و جز سماع و جز یار مجوی
بر کَف قَدَحِ باده و بر دوش، سبو
می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی
«منسوب به خیام»
ساقی غم ِ من بلند‌آوازه شده‌ست
سرمستی‌یِ من برون زِ اندازه شده‌ست
با مویِ سپید، سرخوش‌ام ک‌از میِ تو
پیرانه‌سر َم بهار ِ دل تازه شده‌است
«منسوب به خیام»
تُنْگی می ِ لَعْل خواهم و دیوانی
سَدِّ رَمَقی باید و نصف نانی
وآن‌گه من و تو نشسته در ویرانی
خوش‌تر بُوَد آن زِ مُلکَتِ سلطانی
«منسوب به خیام»
من ظاهر ِ نیستی و هستی دانم
من باطن ِ هر فراز و پستی دانم
با این‌همه از دانشِ خود شَرْم‌اَم باد
گر مرتبه‌ای وَرا یِ مستی دانم
«منسوب به خیام»
از من رَمَقی به سعی ِ ساقی مانده‌ست
وَز صحبت ِ خلق، بی‌وفاقی مانده‌است
از باده‌یِ دوشین قَدَحی بیش نماند
از عمر ندانم که چه باقی مانده‌ست
Trackbacks/Pingbacks