زنخدان: چانه
چاه زنخدان: چال یا فرورفتگی ای که در چانه وجود دارد به چاه تشبیه شده است.

به در آیی؛ در آمدن؛ خارج شدن، بیرون آمدن

فعل در مصرع اول: به در آیی، خارج شوی
فعل در مصرع دوم: آیی، آمدن

ای دل! اگر خودت را از عشق او برهانی
از چاه زنخدان او در بیایی، هر جا بخواهی بروی، باز هم زود با پشیمانی به در ِ او بر خواهی گشت.

هش دار: به هوش باش
آدم صفت: مثل حضرت آدم
روضه: باغ ، بوستان
رضوان: بهشت
به در آیی: خارج شوی

چاه زنخدان (سیب) در بیت ۱ و حضرت آدم در بیت ۲ به هم مرتبط هستند.

تلمیح: آدم به وسوسه‌ی عقل گوش کرد از بهشت رانده شد.

به هوش باش که اگر تو هم به وسوسه‌ی عقلت گوش کنی، مثل حضرت آدم از باغ بهشت خارج می‌شوی.

شاید: شایسته است
فلک: آسمان ، روزگار
دست گرفتن: یاری رساندن
چشمه‌ی حیوان: چشمه‌ی آب زندگی که اسکندر در پی نوشیدن از آب آن بود تا عمر جاودانه یابد.

چاه زنخدان/دهان یار به چشمه‌ی حیوان تشبیه شده است.

اگر در چشمه‌ی حیوان باشی و نتوانی آبی بنوشی، شایسته است که فلک دستت را به آبی نگیرد ( تشنه بمانی )

اگر از یار نتوانی تمتعی حاصل کنی، سزای تو این است که فلک کمکی به تو نکند! چون بی عرضه ای

صبح: فلق ، سپیده دم
باشد که: امیدوارم که ، ای کاش

از حسرت دیدار تو چون صبح جان می دهم

عاشق به صبح تشبیه شده
معشوق به خورشید تشبیه شده

سپیده‌ی صبح با طلوع خورشید از بین می‌رود، عاشق در انتظار دیدار معشوق جان می دهد.

مثل ِ صبح که با آمدن ِ خورشید ِ درخشان، به شکرانه ی دیدار ِ خورشید و با شادمانی جان می دهد، من هم از حسرت ِ دیدار ِ تو جان می دهم.
ای کاش که تو هم مثل ِ خورشید، بیایی

به در آیی: طلوع کنی
به در آیی: به خانه ی من بیایی

همت: اراده ، تلاش
باد صبا با وزیدنش باعث شکوفایی غنچه می‌شود

چو صبا چندان دم همت بر تو گمارم که چو گل، از غنچه خرم و خندان به در آیی

مثل بادصبا که به گل می وزد و باعث شکوفایی آن می شود ، من هم انقدر به تو توجه می‌کنم تا مثل گل خرم و خندان شکوفا شوی.

انقدر با صبوری و ملایمت و به شیوه‌ای مصمم به صورتت می‌دمم (نرم نرمک فوت می‌کنم) که مثل غنچه‌ی گل که می‌شکفد، تو هم لبخند بزنی.

دوران هجر و دوری از یار به شب تیره تشبیه شده

در شب تاریک دوری از تو، جانم به لبم آمد، وقت آن رسیده که مانند ماه تابان طلوع کنی ( تا شب تاریکم روشن شود )

دو صد: قید کثرت
بو که: امید است که
قد یار به سرو راست قامت تشبیه شده که با ناز و عشوه راه می رود.

در راهی که تو از آن عبور می کنی از اشک چشمانم صدها جویبار درست کرده‌ام ، به این امید که قد ِ چون سرو تو با ناز به کنار این جویبارها بیاید ( و دیدار تو برایم میسر شود ).

همنشینی سرو و جویبار

اندیشه کردن:
۱- نگران بودن
۲- فکر پریشان داشتن

یوسف مهرو: استعاره از یار زیبا
غم به کلبه تشبیه شده
یادآور فراق حضرت یوسف و اندوه حضرت یعقوب

حافظ! نگران نباش که آن یوسف زیبارو برمی‌گردد و تو هم مثل حضرت یعقوب از کلبه‌ی حزن و اندوه خارج می‌‌شوی.