غزل ۱۳ سعدی

وه! که گر من بازبینم رویِ یار ِ خویش را،

تا قیامت شُکر گویم کردگار ِ خویش را

یار ِ بارافتاده را در کاروان بگذاشتند

بی‌وفا یاران که بربستند بار ِ خویش را

مَردم ِ بیگانه را خاطر نگه دارند خلق

دوستان ِ ما بیازُردند یار ِ خویش را

هم‌چنان امّید می‌دارم که بعد از داغ ِ هجر

مرهمی بر دل نهد امّیدوار ِ خویش را

رای رای ِ تو ست؛ خواهی جنگ و خواهی آشتی

ما قلم در سر کشیدیم اختیار ِ خویش را

هر که را در خاک ِ غربت پای در گل ماند، ماند

گو دگر در خواب ِ خوش بینی دیار ِ خویش را

عافیت خواهی؛ نظر در منظر ِ خوبان مکن

و ر کُنی، بدرود کن خواب و قرار ِ خویش را

گبر و ترسا و مسلمان هر کسی در دین ِ خویش

قبله‌ئی دارند و ما زیبا نگار ِ خویش را

خاک ِ پای‌اش خواستم شد؛ باز گفتم: زینهار!

من بر آن دامن نمی‌خواهم غبار ِ خویش را

دوش حورازاده‌ئی دیدم که پنهان از رقیب

در میان ِ یاوران می‌گفت یار خویش را:

«گر مراد ِ خویش خواهی، تَرک ِ وصل ِ ما بگوی!

و ر مَرا خواهی، رها کن اختیار ِ خویش را!»

درد ِ دل پوشیده مانی تا جگر پرخون شود؛

به که با دشمن نمایی حال ِ زار ِ خویش را

گر هزار ت غم بوَد، با کس نگویی! زینهار!

ای برادر، تا نبینی غم‌گسار ِ خویش را

ای سَهی‌سرو ِ روان! آخر نگاهی باز کن

تا به خدمت عرضه دارم افتقار ِ خویش را

دوستان گویند: «سعدی! دل چرا دادی به عشق

تا میان ِ خًلق کم کردی وقار ِ خویش را»

– «ما صلاح ِ خویش‌تن در بی‌نوایی دیده‌ایم

هر کسی گو مصلحت بینند کار ِ خویش را!»